VÀI KỶ NIỆM VỀ ĐẠI TÁ HỒ NGỌCCẨN

Hoài Ziang Duy phục vụ tại đơn vị Trung đoàn 15 thuộc Sư Đoàn 9 Bộ Binh, đã có thời gian dài chiến đấu kề cận cùng Đại Tá Trung đoàn trưởng HồNgọc Cẩn, kể cả thời gian tham chiến tại Bình Long-An Lộc 1972. Sau đây chúng tôi xin trích thuật một đoạn hồi ký của anh viết về vị chỉ huy gan dạ và khả kính nàỵ

            ...Người anh dẫn dắt Trung đoàn 15 giải toả An Lộc cũng chết vào thời kỳ cuối, ở chức vụ Tỉnh trưởng. Không đầu hàng, chiến đấu đến cùng, bị bắt ở Chương Thiện, xử bắn tại Cần Thơ. Nghe tin anh chết, lúc chúng tôi bị giam giữ ở trường trung học. Ngoài sân, tượng Phan Thanh Giản biểu tượng cho trường bị kéo xuống mấy ngày trước đó. Lòng có đau khi nghĩ đến thời gian gần gũi, nhưng không có giọt nước mắt lúc nàỵ Tôi sống ở Trung đoàn năm thời trung đoàn trưởng, nhưng anh là người tôi kính trọng, bởi lòng dũng cảm không thích nịnh bợ. Đại tá Hồ ngọc Cẩn, anh chết hào hùng, xứng đáng với một cái chết của người không bỏ thành mà đi.

            Còn nhớ, lúc đơn vị hành quân vùng Bến Đình, Hồng Ngự (hai tàu tiếp vận qua Miên bị bắn chìm). Sáu giờ chiều tại Trung tâm hành quân, tướng Di Tư-lệnh Sư Đoàn gọi xuống nói chuyện Đại tá Cẩn. Ngày mai 8 giờ sáng, anh bàn giao chức vụ tỉnh trưởng Chương Thiện. Có hơi bất ngờ. Anh ngần ngừ một lát. Trình Thiếu tướng, tôi nhận, nhưng với một điều kiện cho Trung đoàn 15BB theo tôi về hành quân ba tháng để bình định. Tướng Di đồng ý trình Quân đoàn. Sáng hôm sau, một thân một mình, một đệ tử mang ba lô đồ ngủ, lên trực thăng đi nhận chức. Câu anh hỏi lúc đưa tiễn. Mày muốn theo không? Tôi lắc đầụ

            Còn nhớ, những ngày làm sĩ quan hành quân bên anh. Mỗi lẫn chạm lớn, anh gọi máy bảo tôi và Thiếu tá Thảo, tiểu đoàn trưởng pháo binh chuẩn bị, anh bay về bốc cùng xuống đơn vị với anh, ngủ qua đêm. tiểu đoàn trưởng bị thương, anh xuống thay thế tức thời, nâng tinh thần binh sĩ. Những lần lội theo hành quân ngủ đêm (hiếm có những trung đoàn trưởng chịu lội theo hành quân). Mỗi lần vậy, phiền một nỗi là vị phụ tá hành quân Tư lệnh, phải xuống Trung đoàn thay thế chỉ huy bên ngoài. Có những buổi chiễu đóng quân, bắc võng bên nhau, lúc lội theo tiểu đoàn, anh kể tôi nghe chuyện tình ái, những cánh thư tình giao tôi cất giữ. Ba mươi ba tuổi, Đại tá đặc cách do chiến công An Lộc. Bốn mươi ba huy chương anh dũng bội tinh với nhành dương liễu và một Bảo quốc huân chương, đủ bảo đảm về con người anh trong quân lực.

            Cái chết của anh làm tôi bắt nhớ. Có lần sau khi coi tử vi, anh nói giọng khôi hàị Thiếu tá Điến coi tử vi, nói không thấy tao lên tướng, mầy tin không? Cứ thử nghĩ, nếu bây giờ tao ngã xuống, thì làm sao không là cố chuẩn tướng. Câu nói đuà và lời đoán số, không ngờ là thật sau nàỵ Hồi cuối của thời hạ ngươn, đâu ai nghĩ một ngày quân đội không còn. Trời đất cũng không còn. Chỗ dung thân là chốn lưu vong nơi xứ người.

            Cuối cùng, như thể hiểu nghĩa một con đường cùng không lối thoát. Là đủ. Ngày cuối cùng của miền nam Việt Nam...

Hoài Ziang Duy

(Chia nửa Vầng Trăng, ĐS Thân Hữu Châu đốc, trang 62)

                                   NHỚ VỀ ĐẠI TÁ HỒ NGỌC CẨN

   …. Đúng lúc đó taiï Chương-thiện, tỉnh-trưởng kiêm Tiểu-khu trưởng là đại-tá Hồ Ngọc Cẩn. Ông đang chỉ huy các đơn vị thuộc quyền chống lại cuộc tấn công của Cộng-quân. Phần thắng đã nằm trong tay ông. Lệnh của Dương Văn Minh truyền đến. Các quận trưởng chán nản ra lệnh buông súng. Chỉ còn tỉnh lỵ là vẫn chiến đấu. Đại-tá Hồ Ngọc Cẩn ra lệnh:

        " Dương Văn Minh lên làm Tổng-thống trái với hiến pháp. Ông ta không có tư cách của vị Tổng-tư-lệnh. Hãy tiếp tục chiến đấu".

        Nhưng đến 12 giờ trưa, các đơn vị dần dần bị tràn ngập, vì quân ít, vì hết đạn vì mất tinh thần. Chỉ còn lại bộ chỉ huy tiểu khu. Trong bộ chỉ huy Tiểu-khu, có một đại đội địa phương quân cùng nhân viên bộ ham mưu. Đến 13 giờ, lựu đạn, đạn M79 hết. Tới 14 giờ 45, thì đạn hết, làn sóng Cộng-quân tràn vào trong bộ chỉ huy. Cuối cùng chỉ còn một ổ kháng cự từ trong một hầm chiến đấu, nơi đó có khẩu đại liên. Một quả lựu đạn cay ném vào trong hầm, tiếng súng im bặt. Quân Cộng-sản vào hầm lôi ra hai người. Một là đại-tá Hồ Ngọc Cẩn, tỉnh trưởng, kiêm tiểu khu trưởng và một trung sĩ  mơí 19 tuổi. Trung sĩ đó tên là Vũ Tiến Quang.  Bấy giờ đúng 15 giờ. Kẻ chiến thắng trói người chiến bại lại. Viên đại-tá chính ủy của đơn vị có nhiệm vụ đánh tỉnh Chương-thiện hỏi:

-         Đ.M. Tại sao có lệnh đầu hàng, mà chúng mày không chịu tuân lệnh?  Đại-tá Cẩn trả lời bằng nụ cười nhạt. Trung sĩ Quang chỉ đại-tá Cẩn:

-          Thưa Đại-tá, tôi không biết có lệnh đầu hàng. Ví dù tôi biết, tôi cũng vẫn chiến đấu. Vì anh ấy là cấp chỉ huy trực tiếp của tôi. Anh ra lệnh chiến đấu, thì tôi không thể cãi lệnh.

……………..

Năm 1970*, Cẩn thăng trung tá, rời tiểu đoan 1/33 đi làm trung đoàn trưởng trung đoàn 15 thuộc Sư - Đoàn 9 Bộ Binh. Năm 1972, Cẩn được lệnh mang trung đoàn 15 từ miền Tây lên giải phóng An-lộc. Cuối năm 1973, Cẩn được trở về chiến trường sình lầy với chức vụ tỉnh trưởng, kiêm tiểu khu trưởng Chương-thiện. Lần cuối cùng tôi gặp Cẩn vào mùa hè năm 1974 tại Chương-thiện. Tôi hỏi Cẩn:

_ Anh từng là trung đoàn trưởng, hiện làm tỉnh trưởng. Anh có nghĩ rằng sau này sẽ làm sư đoàn trưởng không?

_ Tôi lặn lội suốt mười bốn năm qua, gối chưa mỏi, nhưng kiến thức có hạn. Được chỉ huy trung đoàn là cao rồi. Mình phải biết liêm sỉ chứ ? Coi sư đoàn sao được.

.... Đây là cuộc gặp gỡ cuối cùng của tôi với Cẩn.

Sau khi miền Nam mất, tôi không được tin tức của Cẩn. Mãi năm 1976, tôi được tin : Ngày 30 tháng 4 năm 1975, khi tên tướng mặt bánh đúc Dương Văn-Minh ra lệnh đầu hàng. Cẩn chống lại lệnh đó. Các đơn vị Cộng-quân tiến vào tiếp thu tiểu khu Chương-thiện, thì gặp sức kháng cự, chết rất nhiều. Cẩn bị bắt, rồi bị đem ra xử tử.

Ghi chú.

Tại Sài-gòn 9 giờ bẩy phút, tiếng súng kháng cự tại các đơn vị dù chấm dứt. Tại bộ chỉ huy tiểu khu Chương-thiện kéo dài tới 15 giờ. Trong khi đó, tiếng súng kháng cự của các Thiếu-sinh-quân còn kéo dài tới 19 giờ bốn mươi lăm phút tại Vũng-tầu. Nếu tôi không lầm thì các TSQVN là những người chiến đấu cuối cùng của miền Nam.

Cuộc xử Cẩn do hai nhân chứng thuật lại :

Một là Trung-tá Bùi Văn Địch (Hiện sống ở Berlin, Đức), xuất thân trường Thiếu-sinh-quân Hà-nội, sau di vào Mỹ-tho. Trung-tá Địch đã sống với Cẩn 2 năm tại trường Thiếu-sinh-quân Mỹ-tho. Thời gian 1972, cả hai từng cùng phục vụ tại sư đoàn 9 bộ binh.

Hai là phu nhân của Trung-tá bác-sĩ Jean Marc Bodoret, nhũ danh Vũ-thị Quỳnh-Chi (Hiện sống ở Marseille), em ruột của cựu Thiếu-sinh-quân Vũ Tiến Quang. Quang là người nạp đạn cho Cẩn xử dụng khẩu đại liên 30, bắn đến viên đạn cuối cùng trong công sự chiến đấu tiểu khu Chương-thiện. (Xin xem bài Cái bóng của Hoài-văn vương Trần Quốc Toản trong sách này). Bà Bodoret chứng kiến tận mắt hai cuộc xử án Cẩn.

Cuộc xử án như sau:

Ngay khi Cẩn bị bắt, người ta để Cẩn lên một chiếc xe mui trần, chở đi khắp thành phố Chương-thiện cho dân chúng xem chiến lợi phẩm. Ngồi trên xe, Cẩn thản nhiên mỉm cười, vẫy tay chào dân chúng. Cái gọi là Tòa án nhân dân được lập ngay trước tòa hành chánh. Sau khi quan tòa kết tội Cẩn bằng những từ ngữ hiếm hoi thấy trong các đạo luật trên thế giới. Người ta kêu gọi dân chúng, ai là nạn nhân của Cẩn thì đứng lên tố cáo, rồi muốn đánh, muốn chửi tùy thích. Nhưng chỉ có vài cán bộ nội thành tố cáo Cẩn là ác ôn có nợ máu. Dân chúng không có ai lên tiếng cả. Người ta hỏi : Những ai đồng ý xử tử Cẩn thì dơ tay lên ! Lại cũng chẳng có ai dơ tay. Thế là cuộc xử án ngừng lại.

Rồi, ba tuần sau, cuộc xử án Cẩn lại diễn ra ở sân vận động thể thao Cần-thơ. Lần này người ta chuẩn bị kỹ hơn, người ta cho tụi bò-vàng xen lẫn với dân chúng. Cũng bản cũ soạn lại, nhưng người ta khôn khéo hơn, người ta không hỏi xem Cẩn đã nợ máu với ai, thì hãy ra mà xỉ vả, đánh đập. Người ta chỉ hỏi: Ai đồng ý xử tử Cẩn thì dơ tay. Bò vàng dơ tay, một số dân chúng dơ tay. Số đông vẫn cứng đầu, không đơ tay.

Người ta hỏi Cẩn có nhận những tội mà tòa án nêu ra không? Cẩn cười nhạt:

“Nếu tôi thắng trong cuộc chiến, tôi sẽ không kết án các anh như các anh kết án tôi. Tôi cũng không làm nhục các anh như các anh làm nhục tôi. Tôi cũng không hỏi các anh câu mà các anh hỏi tôi. Tôi chiến đấu cho tự do của người dân. Tôi có công mà không có tội. Không ai có quyền kết tội tôi. Lịch sử sẽ phê phán đoán các anh là giặc đỏ hay tôi là ngụy. Các anh muốn giết tôi, cứ giết đi. Xin đừng bịt mắt ".

Rồi Cẩn hô:

“Đả đảo Cộng-sản. Việt-Nam muôn năm”

Sau khi Cẩn bị băn chết, dân chúng hiện diện khóc như mưa như gió. Trời tháng năm, đang nắng chói chang, tự nhiên sấm chớp nổ rung động không gian, rồi một trận mưa như trút xuống.

Nắng mưa là hiện tượng bình thường của trời đất. Nhưng dân chúng Cần-thơ thì cho rằng, trời khóc thương cho người anh hùng, gặp cơn sóng gió của đất nước.

.... Hai mươi mốt năm qua, đúng mười hai giờ trưa, ngày 30 tháng tư, dù ở bất cứ nơi nào, tôi cũng mua bó hoa, đèn cầy, vào nhà thờ đốt nến, đặt hoa dưới tượng đức mẹ, và cầu xin cho linh hồn Cẩn được an lành trong vòng tay người.

Tôi lược thuật về cuộc đời Cẩn mà không phê bình, vì Cẩn là bạn thân của tôi. Vả tôi không đủ ngôn từ đẹp đẽ để tặng Cận.

Viết tại Paris ngày 30 tháng tư năm 1996

Yên-tử cư-sĩ Trần Đại-Sỹ.     

 (Source: Website Thiếu Sinh Quân VNCH)

* Về chi tiết này cần phải xác nhận lại vì hết năm 1970, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 15 BB, còn là Đại Tá Bùi Xuân Lãng. Ghi chú của NP (BanTTBCSD9BB)